Xortek eseqêyavi.1 Namê waştiya xo serkote, tıvana zovêna qe thawa nêzoneno, ya ki qe dermanê xo çinê bi ke qesêy bıkero? Ey vera albazê dêy, halê dê sero qesêy kerd.
Vake:
– Khekhem’! Çond rojo ke çime xo pêra nênişte. Kar u gurê xo, son u sodırê xo, nun u hewayê xo a çêneka. Qese têy kar nêkeno. Ma bêçare mendime. Endi çaro pêên, ma amêyme ita. Ala vazê tı şuanêyê de nêçara, a çêna pasaya; tı kama, a kama! Na dina de her çi tenê têdust ra bo gereke. Cıra van u nêvan ke qesê pa nêniseno. Çoka vanê, çime esqi koro, henima efendiyem!
Kokhımi çımê xo, lazêki sero fetêlnay, bınê lıngu ra hata serê sari heve ve heve çım ra viyarnay ra. Lazek heve astık u postık bi. Tıvana çermê ro zırx esto qasnağê astu ser. Zerê çimu de teyna esq yeno wendene. Çımê xo zaf duri derê, porê xo biyo gızık, hêrdise ama kota fek.
Kokhımi xori ra kesreta xo onte. Lazek sor biyo, solıx nêceno, juqane qesey keno, khokımi eve perpais riyê xo hetê lazek ser çarna, vake:
– Cigeram’ meterse çarê xo esto. Eke bêçare menda, çarê tı ve huya.
Nişti ro heve ve heve qesey kerd.
Kokhımo ke na qulıko rijaye de, derdê hurdi şüanunê xortu gos dano, cırê derman cêreno, qesa heqe persene eve xo dewresê de rispiyo, çondi serriyo ke derdunê pasay rê ki beno derman. Pasay ke sıfte rispi di, nas kerd, cıra has kerd. Eyi ra teyna çiyê wast, vake, “caê meso, ita bımane, weşiya xo ita bırame. Hama kes mezono ke tı kama. Xo eskera meke”. A roza ra nat, rispi na qulık de maneno. Kam ke yeno vêreno ra cırê izzet u ikram keno. Gulu dana, gulu ceno. Xorteko feqir eve esqê çêna pasay vêseno, o ve olwozê huyê axrete ra kot ra bızone ke, na khokım biyo sultanê zerya sultani.
Laekê esqidari, qesê mordemeko kokhımi gos day. “İson ke bêçare mend, en lınga pêêne de, nia cae ra qulva kuna cı, roşti erzena, omud pêda beno”. Laêke esqidari, eve mosumena xo, xo teslime na omidi kerd, çip nişti pa.
Tı raşt vana? Yani honde reheto? Ez ke o eskevt de çewres rozê, destê mı de tezveyi, son u sodır ke vajine ya hêq, ez ve waştiya xo reseme pê? Ma jüvini de zewejime?
Ya, vake Rispi. “Tı ke çewres roze o eskevt de vaze ya heq, çena pasay yê tüya”.
Ro ame ra xağunê esqidari. Kunete, teqete ame zoniyu. Çıla riyê şüaniyo esqidari onca kotera cı. Eke huiyêne, tıvana huyaisê şüaniyo esqidari de vilikê omidi biyêne ra. Destê olwozê xo guret koti re rae, hete eskevti ser şi.
Çutur ke kot zere, desınde ame çhoku ser, çımê xo cınıti pêro, zerya xo zerya çena pasay ra gırê dê, mınete kerde. Tezvey gureti xo dest, lêwê xo gıra gıra lewnay, vake, ya Heq.
Morekê tezva, eve ğêyalê çêna pasay çutur ke nanê ra jüvin dıme, rozu hên nara jüvin dıme, vêrdi ra. Temamiya çewres roze rê çar phonc roz mend bi. Dewe ke nêjdiye eskevti dere, veng kotivi ê dewu, qesu dina guretiv ra xo ver. Kam ke esto çino, juvini de, laeko ke eskevt de hata sonde vano ya Heq, qalê dey kerdêne. Kokhımê ke bonê itıqati ra vejine, cêniye ke yenê hêni ser, mıleto ke hêgau de gureyeno, domonê ke tope kay kene, pêrune qalê dey kerdêne.
Vanê, “na bover ra eskevt de cencê esto, hata sonde vano, ya Heq. Hala, hala”.
Hewalê xo merex keno; qısaweta olwozê huyê esgidari dero. Vano, ala se bi, se kerd? Sono diar, eke hirê heşti vêrdo ra.
Çımê mordemê ma nımıtaewê, lêwê xo ki nêlewine. Vano, gumano ke hewna şiyo. Rey nia dano ke hayê tezvey gıra gıra wertê bêçukuna xeleşine ra. Xovexo vake, no senê hewno?
Esqidaro cênci çımê xo kerdi ra ke olwozê xo verva cı vınetao; çond rojo ey ve teynaiya zerê xora juvin de çı ke qesey kerdo, wast ke heve ve heve olwozê xorê qesey bıkero.
Çewres roze bivi lete. O ju qanar vano, ya Heq, hama ne çêna pasay asena, ne ki cae ra xeverê esta. Ne omıdê esto, ne ki pusuriyê omudi esto. Yeno ke xo de şifet kuyo, vazo, hama rızneno, nizneno, onca quletneno ro. Tezvunê destunê xode nia dano, vano, ya Hêq.
Nê, vano. Destê raşti bêçıka huya pile, jê zerri kuyene pa. Bêçıka xo kerde mıqerrem, kafa xo kerde çip.
Çime xo bi pır, juvina xatır wast.
Şüanê cênci sewlê asme de zerê çımunê olwozê huyê esqidari de çiyê doz kerd. Şüano esgidari reyna tezvê xo gureti xo dest, çime xo nımıti tê. Nêzona ke vılê xo kamij heti ser dêmdo. Hetê zerya xo ser dêm da. Lêwê xo nêlêwiyêne, sewe biye sukute, her çi qediya axiriye ame, “qe” nêmend, axıriye ame, waxt dina ra dariya we. Teyna ju qese mend, ya Heq!
Phonc roji mendo ke çewres roze bıqediyo. Vengê dewresê eskevti kotivi çor hete dewlete. Saraye de ki qalê dewresê eskevti kerdene. Pasay mesela dewreşi merax kerdene, wezirê xora pers kerd.
Weziri va:
– Ni mordemê nianen ke şerê koti, uzay rê bereket anê. Hama ni mordemê nianen ju caê xode nêvındene. Se keme, çutır keme nêzonen hama, ni dewreşi dewleta ma de weşiya xo ramıtene rê iqna kerime.
Weziri hal u hekat, derga derg pasay rê qesey kerd. Pasay êndi zonêne ke se bıkero. Hama nêzonêne çutır bıkero. Eke çiye ke nêzona çutır bıkero, daima raa ke pa şiyene, onca a raa qulıki ser şi.
Eve hurmet verê rispi de ame çhoku ser, derdê xo cırê qesey kerd, cı ra derman wast.
Eke wazeno liye saraye de cirê saraye vırajime, weziren cı derine, sancağê cı derine, pasa vera mordêne. Rispi ke, ”pasaê mı, çımê mordemê goyıli mal u mılkê dina de, mevki u mıqam de çino, va, pasay morayis ca verda.
Qedero ke vanê no bi. Pasa ki şüanê xo ki verê ju peşti de, ardêne ve çhoku ser, derdê teke juy, derde tekê bini rê kerdêne derman, ju perpais u huyaişte murode hurdimine ki kerdene.
Rispi huiya, vake:
– Ça xorê nêkena zama, çêna xo cı nêdana?
Sıra sas kotene na raê ki pasay de biye, yanê tıvaze qevul keno, ma keno wayire na şerefi.
Sere eskevtê dewreso esqidari ro tija roza çewrese şiyêne kooro.
Pasa ve rispi ra verde, weziri dıma, inu dıme ki mıleto ke vano ala sebeno, olwozê dewreso esqidari, pêro piya hete raa eskevti ser şi.
Endi esqidarê ma hên biyo, hên xora vêrdo ke, mıleto ke amo, eke vazo ita honde ke tezvêyi este, keşirê tamase nino.
Pasa nêwazeno ke cae de qusur bıkero, eve edev kot zere, destê xo, xo ver de gırê day, dare de vınet, eve vengo gıra:
– Efendiye ma, ma ameyime diarê to.
Esqidari zaf gıra sarê xo çarna, dıma ki lesa xo pêro çarne, çımu de qe hevikê telase, sasbiyais çinêbi, tıvana biyo heykelo de çeqer.
Pêro merax de bi, weziri, mılet, olwoze xo, eskevt, tezveyi, bêvengiye, dêsi…. Qas ve ke tiji bile texeliyavi koro nêşivi, sare xo hetê eskevti ser kerdivi ra derg, vake:
– Sebeno reê bivênine.
Pasay meramê xo ard ra zon. Cırê her çi mord. Nê saraiye, nê wezirên, nê tuğ, nê sancağê, çımê dewreşi qe thawa de çinêbi.
Pasay en peyniye de eve vengo gıra vake:
– Efendiyê mı çênê de mı esta, laqê to niya, eke lutuf bıkere, bıjerê ma zaf beme sa.
Çilê çewres roze endi qediya vi. Awa ke vatene dina de nêbena a bivi. Endi aşuk u maşuki ra restene pê. Murode xo biyene. Olwozê xo bervêne, hêrs u mezal cı nêda. Tıvana pers u cuav ra pia afarnêne, eke na pers ke pers bi, na cuav bıderiyo. Bêvengiye wast ke bıbervo, bızırço. Çıme pêrüne mordemê dewreso cêncê eskevti de bi.
Gıra xo kerdı ra rast. Çıme xo pêrüne ra fetelnay, tıvana serxoso. Tivarê xo ve xo ard, çımê xo çımê pasay de kilit kerdi, vake:
– Nê , çêna to nêwazen.
Yekte bêvengiye nişte ro her ca. Pasa bi sunıx, mılet sas kot cı, weziru jüvin de nia da. Riyê rispi huyaiste bi. Olwozê esqidari hêsirê çımunê xo kerdi ve pak, o aveseri da, bêvengiye rıznê, şi liyê olwozê xo, bive çewt gos de vake:
– Tı sekena? To çewres rozê na çile ça ont? Tı haurê cıya ke to çi peyser çarna ve ra?
Çime xo rispi ceray, huiya esqidar:
– Mı çewres roza serva çêna pasay vake ya Hêq, mı ke serva Hêq bıvatene ya Hêq kam çi zoneno se biyene…
1 Na Kılmşanıke “Leyla’dan Mevla’ya” de çap biya. Na pelge ra cêriya de, ama çarnaene. http://www.ailem.gen.tr/konu/cobanin-a-ki.html.
2 Karikatür na pelgera amo guretene, nuste çarno re zonê ma. http://karikaturrkulubunn.blogspot.de/2013_11_24_archive.html.